8. bölüm
İmkânsız özür
Adalet Atlası’nın bu bölümünde eğitimci Aylin Vartanyan ve tarihçi Talin Suciyan ile özür dileme üzerine konuşuyoruz. Yaşatılan adaletsizliklerin, af dileyerek ne ölçüde ve hangi koşullarda telafi edebileceğini soykırım suçlarından yola çıkarak tartışıyoruz. Odağa devlet veya bireysel özürleri değil, kolektif özürleri aldığımız bölümde, 2008’de yapılan “Ermenilerden özür diliyorum” kampanyasının yanı sıra sanat alanında açılan kolektif yas tutma imkânlarına değiniyoruz.
Oyuncu Taner Birsel’in psikiyatri profesörü Aaron Lazare’nin “Bir özür ne yapmalı?” metnini seslendirdiği bu bölümde yanıtını aradığımız bazı sorular şöyle:
Anlamlı bir özür için neler gerekir? Özür dilemek için seçilen kelimelerin kökenleri neler söylüyor? Soykırım özrü dilenebilir bir suç mu? Arkasında toplum desteği olmadan soykırıma dair dilenen bir devlet özrü ne ifade eder? Kolektif özürler, fail ve mağdur nesiller arasında bir karşılaşma yaratabilir mi? “Ermenilerden özür diliyorum” kampanyası böyle bir karşılaşmayı mümkün kıldı mı? Fail nesilleri, 1915 Ermeni Soykırımı suçundan bugün neden sorumlu?
Oyuncu Taner Birsel’in psikiyatri profesörü Aaron Lazare’nin “Bir özür ne yapmalı?” metnini seslendirdiği bu bölümde yanıtını aradığımız bazı sorular şöyle:
Anlamlı bir özür için neler gerekir? Özür dilemek için seçilen kelimelerin kökenleri neler söylüyor? Soykırım özrü dilenebilir bir suç mu? Arkasında toplum desteği olmadan soykırıma dair dilenen bir devlet özrü ne ifade eder? Kolektif özürler, fail ve mağdur nesiller arasında bir karşılaşma yaratabilir mi? “Ermenilerden özür diliyorum” kampanyası böyle bir karşılaşmayı mümkün kıldı mı? Fail nesilleri, 1915 Ermeni Soykırımı suçundan bugün neden sorumlu?
Konuklar hakkında
Sahakyan Nunyan Ermeni Lisesi mezunu olan Talin Suciyan, lisans öğrenimini İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi’nde tamamladıktan sonra yüksek lisansını sosyal bilimler alanında Freiburg Üniversitesi’nde yaptı. 2000-2010 yılları arasında çeşitli basın-yayın kurumları için çalıştı. Belgesel filmler, radyo programları hazırladı, çeviriler yaptı. 2008’de Münih’teki Ludwig Maximilian Üniversitesi’ne bağlı Yakın ve Ortadoğu Çalışmaları Enstitüsü’nün Türkiye Çalışmaları bölümünde doktora yapmaya ve çalışmaya başladı. Halen aynı bölümde öğretim üyesidir ve doçentlik çalışmasını sürdürmektedir.
Aylin Vartanyan Dilaver, Columbia Üniversitesi Alman Edebiyatı Bölümü’nde Yüksek Lisans Eğitimini tamamlamıştır. European Graduate School’da Dışavurumcu Sanat ve Sosyal Dönüşüm alanında doktora eğitimine devam etmektedir. Boğaziçi Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu’nda İleri İngilizce Biriminde Eleştirel Okuma ve Yazma dersleri vermektedir. 2006 yılından Boğaziçi Üniversitesi Barış Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde müdür yardımcılığı yapmaktadır. Merkez çalışmalarının bir parçası olarak konferanslar organize etmekte, eğitim malzemeleri hazırlamakta, öğrenciler, eğitmenler ve STK çalışanları ile çatışmaları dışavurumcu sanat yoluyla dönüştürme alanında atölyeler yürütmektedir.
Okuma Önerileri
Aaron Lazare, On Apology, Oxford University Press, 2005.,
Antoine, Agoudjian. Burning Eyes, The Guardian, Mayıs 2011. (https://www.theguardian.com/artanddesign/2011/may/17/burning-eyes-armenia-perrier-review)
Arlene Voski Avakian, Aslan Kadının Mirası, The Feminist Press, 1992.
Asena Günal, Önder Özengi (der.), Bir Daha Asla! – Geçmişle Yüzleşme ve Özür, İletişim Yayınları, 2013.
Ayda Erbal, Özür Dilemek “Bildiğiniz Gibi Değil”, Azad Alik. (https://azadalik.com/2013/02/01/ozur-dilemek-bildiginiz-gibi-degil/)
Ayda Erbal, Mea Culpas, “Negotiations, Apologias: Revisiting the Apology of Turkish Intellectuals”, Reconciliation, Civil Society, and the Politics of Memory: Transnational Initiatives in the 20th and 21st Century, Memory Cultures, 2012. (https://www.jstor.org/stable/j.ctv1xxswv.5?seq=1)
Ayda Erbal, Talin Suciyan, One Hundred Years of Abondonment, Armenian Weekly, Nisan 2011. (https://armenianweekly.com/2011/04/29/erbal-and-suciyan-one-hundred-years-of-abandonment/)
Ayşe Günaysu, “Türkiye’de Irkçılığın Binbir Yüzü”, Irkçılık, Yapı Kredi Yayınları, Cogito, Sayı 101, Bahar 2021.
Ayşe Gül Altınay, María José Contreras, Marianne Hirsch, Jean Howard, Banu Karaca, and Alisa Solomon, Women Mobilizing Memory, Columbia University Press, 2019.
bell hooks, Passionate Politics, Pluto Press, 2000.
Harry Harootunian, The Unspoken as Heritage, Duke University Press, 2019.
Harry Harootunian, Marx After Marx: History and Time in the Expansion of Capitalism, Columbia University Press, 2017.
Jacques Derrida, “Yasanın Gücü, Otoritenin Mistik Temeli”, Şiddetin Eleştirisi Üzerine içinde, Metis Yayınları, 2010.
Jacques Derrida, On Cosmopolitanism and Forgiveness, Routledge, 2001. (https://w2.uib.no/filearchive/derrida-on-forgiveness-part-1.pdf)
Kolektif, Özür Diliyorum Kampanyası, 2008. (https://tr.wikipedia.org/wiki/Özür_Diliyorum)
Martin Buber, I and Thou, Charles Schribner’s Son, 1971.
Marc Mamigonian, Commentary on the Turkish Apology Campaign, The Armenian Weekly, Nisan 2009. (https://armenianweekly.com/2009/04/21/commentary-on-the-turkish-apology-campaign/)
Marc Nichanian, Edebiyat ve Felaket, İletişim Yayınları, 2011.
Marc Nichanian, Mourning Philology: Art and Religion at the Margins of the Ottoman Empire, Fordham University Press, 2014.
Marc Nichanian, Writers of Disaster: Armenian Literature in The Twentieth Century, Taderon Pr., 2002.
Nick Smith, Hatalıydım, Özür Dilerim, İstanbul Bilgi Üniv. Yayınları, 2010.
Pierre Joris, Celan/Heidegger: Translation at the Mountain of Death, “Poetic Thought and Translation” Konferansı, Ekim 1988. (http://writing.upenn.edu/epc/authors/joris/todtnauberg.html)
Robert Nichols, Theft is Property! Dispossession and Critical Theory, Duke University Press, 2020.
Talin Suciyan, Commemoration or Complicity: The (Im)Possibility of Memorializing the Victims in a State of Denial, Constructions and Instrumentalisation of the Past, CBEES, 2020. (http://irep.ntu.ac.uk/id/eprint/44441/1/1404562_Wüstenberg.pdf)
Zabel Yesayan, Yıkıntılar Arasında, Aras Yayıncılık, 2022.
Walter Benjamin, The Origin of German Tragic Drama, Verso, 2009.
Walter Benjamin, On the Concept of History, Independent Publishing Platform, 2009.
İzleme Önerileri
Dennis Gansel (yön.) The Wave, 2008.
Doris Salcedo, “The forces at work here are brutal”, Duelo 2007, Guardian Culture, 2016. (https://www.youtube.com/watch?v=y7xF2HyPIQw)
Doris Salcedo, Third World Identity, 2009. (https://art21.org/watch/extended-play/doris-salcedo-third-world-identity-short/)
Sergi/Görsel
Bir Daha Asla!: Geçmişle Yüzleşme ve Özür sergisi, Depo, 25 Ekim - 15 Aralık 2013, İstanbul
Doris Salcedo, Noviembre 6 y 7, 2002. (https://www3.mcachicago.org/2015/salcedo/works/noviembre_6_y_7/)
Doris Salcedo, Fragmentos, Espacio de Arte y Memoria, 2017. (https://museonacional.gov.co/noticias/Paginas/Fragmentos.aspx)
Paul Klee, Angelus Novus, 1920. (https://en.wikipedia.org/wiki/Angelus_Novus)
Web Sitesi
Kolektif, Parrhesia Meetings. (https://instagram.com/parrhesiameetings?fbclid=IwAR1xthPU6h0YIrfkinVG3Ma4Db6fORZmhHeEstiCI-Pagp-bSz0E73i_9wQ)
Sahakyan Nunyan Ermeni Lisesi mezunu olan Talin Suciyan, lisans öğrenimini İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi’nde tamamladıktan sonra yüksek lisansını sosyal bilimler alanında Freiburg Üniversitesi’nde yaptı. 2000-2010 yılları arasında çeşitli basın-yayın kurumları için çalıştı. Belgesel filmler, radyo programları hazırladı, çeviriler yaptı. 2008’de Münih’teki Ludwig Maximilian Üniversitesi’ne bağlı Yakın ve Ortadoğu Çalışmaları Enstitüsü’nün Türkiye Çalışmaları bölümünde doktora yapmaya ve çalışmaya başladı. Halen aynı bölümde öğretim üyesidir ve doçentlik çalışmasını sürdürmektedir.
Aylin Vartanyan Dilaver, Columbia Üniversitesi Alman Edebiyatı Bölümü’nde Yüksek Lisans Eğitimini tamamlamıştır. European Graduate School’da Dışavurumcu Sanat ve Sosyal Dönüşüm alanında doktora eğitimine devam etmektedir. Boğaziçi Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu’nda İleri İngilizce Biriminde Eleştirel Okuma ve Yazma dersleri vermektedir. 2006 yılından Boğaziçi Üniversitesi Barış Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde müdür yardımcılığı yapmaktadır. Merkez çalışmalarının bir parçası olarak konferanslar organize etmekte, eğitim malzemeleri hazırlamakta, öğrenciler, eğitmenler ve STK çalışanları ile çatışmaları dışavurumcu sanat yoluyla dönüştürme alanında atölyeler yürütmektedir.
Okuma Önerileri
Aaron Lazare, On Apology, Oxford University Press, 2005.,
Antoine, Agoudjian. Burning Eyes, The Guardian, Mayıs 2011. (https://www.theguardian.com/artanddesign/2011/may/17/burning-eyes-armenia-perrier-review)
Arlene Voski Avakian, Aslan Kadının Mirası, The Feminist Press, 1992.
Asena Günal, Önder Özengi (der.), Bir Daha Asla! – Geçmişle Yüzleşme ve Özür, İletişim Yayınları, 2013.
Ayda Erbal, Özür Dilemek “Bildiğiniz Gibi Değil”, Azad Alik. (https://azadalik.com/2013/02/01/ozur-dilemek-bildiginiz-gibi-degil/)
Ayda Erbal, Mea Culpas, “Negotiations, Apologias: Revisiting the Apology of Turkish Intellectuals”, Reconciliation, Civil Society, and the Politics of Memory: Transnational Initiatives in the 20th and 21st Century, Memory Cultures, 2012. (https://www.jstor.org/stable/j.ctv1xxswv.5?seq=1)
Ayda Erbal, Talin Suciyan, One Hundred Years of Abondonment, Armenian Weekly, Nisan 2011. (https://armenianweekly.com/2011/04/29/erbal-and-suciyan-one-hundred-years-of-abandonment/)
Ayşe Günaysu, “Türkiye’de Irkçılığın Binbir Yüzü”, Irkçılık, Yapı Kredi Yayınları, Cogito, Sayı 101, Bahar 2021.
Ayşe Gül Altınay, María José Contreras, Marianne Hirsch, Jean Howard, Banu Karaca, and Alisa Solomon, Women Mobilizing Memory, Columbia University Press, 2019.
bell hooks, Passionate Politics, Pluto Press, 2000.
Harry Harootunian, The Unspoken as Heritage, Duke University Press, 2019.
Harry Harootunian, Marx After Marx: History and Time in the Expansion of Capitalism, Columbia University Press, 2017.
Jacques Derrida, “Yasanın Gücü, Otoritenin Mistik Temeli”, Şiddetin Eleştirisi Üzerine içinde, Metis Yayınları, 2010.
Jacques Derrida, On Cosmopolitanism and Forgiveness, Routledge, 2001. (https://w2.uib.no/filearchive/derrida-on-forgiveness-part-1.pdf)
Kolektif, Özür Diliyorum Kampanyası, 2008. (https://tr.wikipedia.org/wiki/Özür_Diliyorum)
Martin Buber, I and Thou, Charles Schribner’s Son, 1971.
Marc Mamigonian, Commentary on the Turkish Apology Campaign, The Armenian Weekly, Nisan 2009. (https://armenianweekly.com/2009/04/21/commentary-on-the-turkish-apology-campaign/)
Marc Nichanian, Edebiyat ve Felaket, İletişim Yayınları, 2011.
Marc Nichanian, Mourning Philology: Art and Religion at the Margins of the Ottoman Empire, Fordham University Press, 2014.
Marc Nichanian, Writers of Disaster: Armenian Literature in The Twentieth Century, Taderon Pr., 2002.
Nick Smith, Hatalıydım, Özür Dilerim, İstanbul Bilgi Üniv. Yayınları, 2010.
Pierre Joris, Celan/Heidegger: Translation at the Mountain of Death, “Poetic Thought and Translation” Konferansı, Ekim 1988. (http://writing.upenn.edu/epc/authors/joris/todtnauberg.html)
Robert Nichols, Theft is Property! Dispossession and Critical Theory, Duke University Press, 2020.
Talin Suciyan, Commemoration or Complicity: The (Im)Possibility of Memorializing the Victims in a State of Denial, Constructions and Instrumentalisation of the Past, CBEES, 2020. (http://irep.ntu.ac.uk/id/eprint/44441/1/1404562_Wüstenberg.pdf)
Zabel Yesayan, Yıkıntılar Arasında, Aras Yayıncılık, 2022.
Walter Benjamin, The Origin of German Tragic Drama, Verso, 2009.
Walter Benjamin, On the Concept of History, Independent Publishing Platform, 2009.
İzleme Önerileri
Dennis Gansel (yön.) The Wave, 2008.
Doris Salcedo, “The forces at work here are brutal”, Duelo 2007, Guardian Culture, 2016. (https://www.youtube.com/watch?v=y7xF2HyPIQw)
Doris Salcedo, Third World Identity, 2009. (https://art21.org/watch/extended-play/doris-salcedo-third-world-identity-short/)
Sergi/Görsel
Bir Daha Asla!: Geçmişle Yüzleşme ve Özür sergisi, Depo, 25 Ekim - 15 Aralık 2013, İstanbul
Doris Salcedo, Noviembre 6 y 7, 2002. (https://www3.mcachicago.org/2015/salcedo/works/noviembre_6_y_7/)
Doris Salcedo, Fragmentos, Espacio de Arte y Memoria, 2017. (https://museonacional.gov.co/noticias/Paginas/Fragmentos.aspx)
Paul Klee, Angelus Novus, 1920. (https://en.wikipedia.org/wiki/Angelus_Novus)
Web Sitesi
Kolektif, Parrhesia Meetings. (https://instagram.com/parrhesiameetings?fbclid=IwAR1xthPU6h0YIrfkinVG3Ma4Db6fORZmhHeEstiCI-Pagp-bSz0E73i_9wQ)