5. bölüm
Devlet suçu nasıl kanıtlanır?
Adalet Atlası’nın bu bölümünde eleştirel hukuk çalışmalarından Başak Ertür ve editör yazar Tanıl Bora ile devletin kanıt rejimini ve karşı-adli bilimleri konuşuyoruz. Suçlu devlet olduğunda sivil alandaki kanıt üretme imkânlarını, Almanya’da ırkçı cinayetler işleyen ve eylemleri hasır altı edilen örgüt Nationalsozialistischer Untergrund (NSU) üzerinden ele alıyoruz.
NSU’nun Almanya istihbarat teşkilâtıyla bağlantısını ve örtbas edilen kanıtları ifşa eden yazar Wolfgang Schorlau’nun İletişim Yayınları’ndan çıkan ve Hulki Demirel’in Türkçeye çevirdiği Koruyan El romanından yola çıkarak tartışıyoruz. Kitabın kapanış notundan bir kesitin oyuncu Tansu Biçer’in seslendirmesiyle açılan bölümde yanıtı aranan bazı sorular şöyle:
Devlet suçları, devletin kendi mahkemelerinde yargılanabilir mi? Devlet, adli bilimler üzerinde nasıl bir tekele sahip? Almanya’nın iç istihbarat servisi Anayasayı Koruma Teşkilatı, NSU’nun ırkçı cinayetlerini neden örtbas etti? Kanıt rejimi, suçlu devlet olduğunda nasıl delinebilir? Wolfgang Schorlau, bir kurgu aracı olan edebiyatla gerçeğe nasıl ulaştı? Adli Mimarlık ekibi, devlet suçlarını ispat edenler arasına nasıl dahil oluyor? Hakikat-sonrası dönemde olgular ortaya çıkınca ne değişiyor?
NSU’nun Almanya istihbarat teşkilâtıyla bağlantısını ve örtbas edilen kanıtları ifşa eden yazar Wolfgang Schorlau’nun İletişim Yayınları’ndan çıkan ve Hulki Demirel’in Türkçeye çevirdiği Koruyan El romanından yola çıkarak tartışıyoruz. Kitabın kapanış notundan bir kesitin oyuncu Tansu Biçer’in seslendirmesiyle açılan bölümde yanıtı aranan bazı sorular şöyle:
Devlet suçları, devletin kendi mahkemelerinde yargılanabilir mi? Devlet, adli bilimler üzerinde nasıl bir tekele sahip? Almanya’nın iç istihbarat servisi Anayasayı Koruma Teşkilatı, NSU’nun ırkçı cinayetlerini neden örtbas etti? Kanıt rejimi, suçlu devlet olduğunda nasıl delinebilir? Wolfgang Schorlau, bir kurgu aracı olan edebiyatla gerçeğe nasıl ulaştı? Adli Mimarlık ekibi, devlet suçlarını ispat edenler arasına nasıl dahil oluyor? Hakikat-sonrası dönemde olgular ortaya çıkınca ne değişiyor?
Konuklar hakkında
1963 Ankara doğumlu Tanıl Bora, İstanbul Erkek Lisesi ve Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni bitirdi. 1984-88 arasında haftalık Yeni Gündem dergisinde gazetecilik yaptı. 1989’dan beri İletişim Yayınları’nda editörlük yapıyor. 1989'dan beri düzenli yazdığı Birikim dergisinin 2012'de yayın koordinatörlüğünü üstlendi. Ağırlıklı çalışma alanı, Türkiye’de siyasal düşüncelerdir. Bu alanda birçok kitabı ve makalesi yayımlandı. Almancadan Türkçeye edebiyat ve edebiyat dışı otuzun üzerinde kitap çevirisi bulunuyor.
Başak Ertür Londra Üniversitesi Birkbeck Koleji Hukuk Fakültesi’nde öğretim üyesi, Hukuk ve Beşeri Bilimler Merkezi’nin eşyönetmeni ve Goldsmiths Koleji’nde bulunan Adli Mimarlık merkezinde misafir araştırmacıdır. Komplo Kullanma Kılavuzu (2011) ve Barbarları Beklerken: Edward W. Said Anısına (2008) kitaplarını ve Theory & Event dergisinin Something is Rotten in the State (2016) başlıklı özel sayısını derlemiştir. Makaleleri Critical Times, Law & Critique, Theory & Event, Cogito dergilerinde, Cinsellik Muamması (2012), Vulnerability and Resistance (2016), Law, Violence, Memory: Uncovering the Counter-Archive (2016) ve Nil Yalter: Kayıt Dışı (2016) başlıklı derleme kitaplarda yayınlanmıştır. Judith Butler’ın Şiddetsizliğin Gücü, Cinsiyet Belası, Kırılgan Hayat ve Athena Athanasiou ile birlikte yazdığı Mülksüzleşme kitaplarını, Val Plumwood’un Feminizm ve Doğaya Hükmetmek kitabını Türkçe’ye çevirmiştir. Ayrıca Tarihe Şerh: Irak Dünya Mahkemesi (2007) filminin yapımcılarındandır. Kitabı Spectacles and Specters: A Performative Theory of Political Trials Fordham Üniversitesi Yayınları tarafından 2022 sonbaharında yayımlanacaktır.
Okuma Önerileri
Eyal Weizman ve Ines Weizman, Önce ve Sonra, çev. Baran Bilir, Lemis Yayın, 2021.
Eyal Weizman ve Thomas Keenan, Mengele’nin Kafatası: Adli Estetiğin Ortaya Çıkışı, Açılım Kitap, 2014.
Forensic Architecture, The Murder of Halil Yozgat, 2017. (https://forensic-architecture.org/investigation/the-murder-of-halit-yozgat)
Forensic Architecture, Rapor: Tahir Elçi’nin öldürülmesi olay konulu dosyadaki görsel-işitsel verilerin analizi, 2019. (https://forensic-architecture.org/investigation/the-killing-of-tahir-elci)
Stefan Aust, Dirk Laabs, Heimatschutz: Der Staat und die Mordserie des NSU, Pantheon Veriag, 2014.
Tanıl Bora, “Çağdaş Çoğulcu Derin Devlet”, Birikim online, 8 Temmuz 2015 (https://birikimdergisi.com/haftalik/1508/cagdas-cogulcu-derin-devlet)
Wolfgang Schorlau, Koruyan El, İletişim Yayınları, 2017.
Wolfgang Schorlau, Münih Komplosu, İletişim Yayınları, 2016.
Yücel Özdemir, NSU Cinayetleri – Almanya’da Neonazi-İstihbarat-Emniyet Üçgeninde NSU Cinayetleri, KOR Kitap, 2020.
İzleme Önerileri
ARD, Mitten in Deutschland, 2016.
Aysun Bademsoy (yön.) Spuren – Die Opfer des NSU, 2019.
Fatih Akın (yön.) Paramparça (Aus dem nichts), 2017.
Kumbaracı50, Tarabya Kültür Merkezi, Goethe Enstitüsü, NSU/ Kurbanların Arasında Almanlar da Vardı, 2018.
NSU-watch: NSU Davası hakkında tanıtım filmi, 2014 (https://www.youtube.com/watch?v=hY0TEQXTl2I)
Philip Scheffner (yön.) Revision, 2012.
Raymond Ley (yön.) Letzte Ausfahrt Gera-Acht Stunden mit Beate Zschäpe, 2016.
Stefan Aust, Dirk Laabs, The NSU Complex, 2016.
1963 Ankara doğumlu Tanıl Bora, İstanbul Erkek Lisesi ve Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni bitirdi. 1984-88 arasında haftalık Yeni Gündem dergisinde gazetecilik yaptı. 1989’dan beri İletişim Yayınları’nda editörlük yapıyor. 1989'dan beri düzenli yazdığı Birikim dergisinin 2012'de yayın koordinatörlüğünü üstlendi. Ağırlıklı çalışma alanı, Türkiye’de siyasal düşüncelerdir. Bu alanda birçok kitabı ve makalesi yayımlandı. Almancadan Türkçeye edebiyat ve edebiyat dışı otuzun üzerinde kitap çevirisi bulunuyor.
Başak Ertür Londra Üniversitesi Birkbeck Koleji Hukuk Fakültesi’nde öğretim üyesi, Hukuk ve Beşeri Bilimler Merkezi’nin eşyönetmeni ve Goldsmiths Koleji’nde bulunan Adli Mimarlık merkezinde misafir araştırmacıdır. Komplo Kullanma Kılavuzu (2011) ve Barbarları Beklerken: Edward W. Said Anısına (2008) kitaplarını ve Theory & Event dergisinin Something is Rotten in the State (2016) başlıklı özel sayısını derlemiştir. Makaleleri Critical Times, Law & Critique, Theory & Event, Cogito dergilerinde, Cinsellik Muamması (2012), Vulnerability and Resistance (2016), Law, Violence, Memory: Uncovering the Counter-Archive (2016) ve Nil Yalter: Kayıt Dışı (2016) başlıklı derleme kitaplarda yayınlanmıştır. Judith Butler’ın Şiddetsizliğin Gücü, Cinsiyet Belası, Kırılgan Hayat ve Athena Athanasiou ile birlikte yazdığı Mülksüzleşme kitaplarını, Val Plumwood’un Feminizm ve Doğaya Hükmetmek kitabını Türkçe’ye çevirmiştir. Ayrıca Tarihe Şerh: Irak Dünya Mahkemesi (2007) filminin yapımcılarındandır. Kitabı Spectacles and Specters: A Performative Theory of Political Trials Fordham Üniversitesi Yayınları tarafından 2022 sonbaharında yayımlanacaktır.
Okuma Önerileri
Eyal Weizman ve Ines Weizman, Önce ve Sonra, çev. Baran Bilir, Lemis Yayın, 2021.
Eyal Weizman ve Thomas Keenan, Mengele’nin Kafatası: Adli Estetiğin Ortaya Çıkışı, Açılım Kitap, 2014.
Forensic Architecture, The Murder of Halil Yozgat, 2017. (https://forensic-architecture.org/investigation/the-murder-of-halit-yozgat)
Forensic Architecture, Rapor: Tahir Elçi’nin öldürülmesi olay konulu dosyadaki görsel-işitsel verilerin analizi, 2019. (https://forensic-architecture.org/investigation/the-killing-of-tahir-elci)
Stefan Aust, Dirk Laabs, Heimatschutz: Der Staat und die Mordserie des NSU, Pantheon Veriag, 2014.
Tanıl Bora, “Çağdaş Çoğulcu Derin Devlet”, Birikim online, 8 Temmuz 2015 (https://birikimdergisi.com/haftalik/1508/cagdas-cogulcu-derin-devlet)
Wolfgang Schorlau, Koruyan El, İletişim Yayınları, 2017.
Wolfgang Schorlau, Münih Komplosu, İletişim Yayınları, 2016.
Yücel Özdemir, NSU Cinayetleri – Almanya’da Neonazi-İstihbarat-Emniyet Üçgeninde NSU Cinayetleri, KOR Kitap, 2020.
İzleme Önerileri
ARD, Mitten in Deutschland, 2016.
Aysun Bademsoy (yön.) Spuren – Die Opfer des NSU, 2019.
Fatih Akın (yön.) Paramparça (Aus dem nichts), 2017.
Kumbaracı50, Tarabya Kültür Merkezi, Goethe Enstitüsü, NSU/ Kurbanların Arasında Almanlar da Vardı, 2018.
NSU-watch: NSU Davası hakkında tanıtım filmi, 2014 (https://www.youtube.com/watch?v=hY0TEQXTl2I)
Philip Scheffner (yön.) Revision, 2012.
Raymond Ley (yön.) Letzte Ausfahrt Gera-Acht Stunden mit Beate Zschäpe, 2016.
Stefan Aust, Dirk Laabs, The NSU Complex, 2016.