2013–2015
Bir Daha Asla!: Geçmişle Yüzleşme ve Özür Sergisi
Geçmiş üzerine tartışmalar, son yıllarda hem yaşadığımız coğrafyada hem de dünyanın başka yerlerinde, politik ve sosyal alanda gitgide daha fazla yer kaplıyor. Geçmişle yüzleşme ve özür talebi, bu tartışmaların çatışma noktalarından en önemlisi.
Geçmişle yüzleşme, Türkiye'nin 'başına açılmış bir belâ' değil dünyanın gündemindeki bir mesele, evrensel bir dava. Bu nedenle uluslararası örneklere bakarak karşılaştırma yapmak; Türkiye'deki unutma kültürünü dönüştürmek ve adalet duygusunu onarıcı bir hatırlama kültürünün uygarlık sürecinin bir parçası olduğunu kabul etmek açısından önemli. Bu yönüyle geçmişle yüzleşme ve özür, nasıl bir toplumda yaşamak istediğimiz ve nasıl bir ortak gelecek kurmak istediğimizle de ilgili.
"Bir Daha Asla!: Geçmişle Yüzleşme ve Özür" sergisi, geçmişle yüzleşme deneyimlerini ve özür dileme eylemini, toplumların ortak demokrasi kültürünü oluşturma mücadelesi bağlamında ilişkisel olarak ele almaya çalışıyor. Sergi, sekiz vakaya yakından bakarak geçmişte yaşanan hak ihlalleri, katliamlar, soykırım ve insanlık suçlarıyla devletlerin nasıl yüzleştikleri, hangi süreçlerden geçtikleri, nasıl özür diledikleri ve dilenen özrün anlamı üzerine düşünmeye çalışıyor.
Sergide özel olarak incelediğimiz vakaların yanı sıra, günümüze kadar dilenmiş olan resmî özürlerin kapsamlı bir haritası da yer alıyor. Elazar Barkan ve Graham G. Dodds'un danışmanlığında hazırlanan, tasarımcı ve sanatçı Mahir M. Yavuz'un görselleştirdiği bu özel proje, resmi özürleri, tarihsel bağlam ve mekân ilişkisi üzerinden ele alıyor.
Proje dâhilinde iki de kitap hazırlandı. Serginin tamamlayıcısı niteliğindeki katalog, Depo'dan ücretsiz edinilebilir. Sergi kapsamında ele aldığımız vakaların ayrıntılı olarak incelendiği metinlerle beraber, geçmişle yüzleşme üzerine çalışan yazar ve akademisyenlerin katkılarının yer aldığı kitap ise "Bir Daha Asla!: Geçmişle Yüzleşme ve Özür" adıyla İletişim Yayınları tarafından basıldı.
Geçmişle yüzleşme, Türkiye'nin 'başına açılmış bir belâ' değil dünyanın gündemindeki bir mesele, evrensel bir dava. Bu nedenle uluslararası örneklere bakarak karşılaştırma yapmak; Türkiye'deki unutma kültürünü dönüştürmek ve adalet duygusunu onarıcı bir hatırlama kültürünün uygarlık sürecinin bir parçası olduğunu kabul etmek açısından önemli. Bu yönüyle geçmişle yüzleşme ve özür, nasıl bir toplumda yaşamak istediğimiz ve nasıl bir ortak gelecek kurmak istediğimizle de ilgili.
"Bir Daha Asla!: Geçmişle Yüzleşme ve Özür" sergisi, geçmişle yüzleşme deneyimlerini ve özür dileme eylemini, toplumların ortak demokrasi kültürünü oluşturma mücadelesi bağlamında ilişkisel olarak ele almaya çalışıyor. Sergi, sekiz vakaya yakından bakarak geçmişte yaşanan hak ihlalleri, katliamlar, soykırım ve insanlık suçlarıyla devletlerin nasıl yüzleştikleri, hangi süreçlerden geçtikleri, nasıl özür diledikleri ve dilenen özrün anlamı üzerine düşünmeye çalışıyor.
Sergide özel olarak incelediğimiz vakaların yanı sıra, günümüze kadar dilenmiş olan resmî özürlerin kapsamlı bir haritası da yer alıyor. Elazar Barkan ve Graham G. Dodds'un danışmanlığında hazırlanan, tasarımcı ve sanatçı Mahir M. Yavuz'un görselleştirdiği bu özel proje, resmi özürleri, tarihsel bağlam ve mekân ilişkisi üzerinden ele alıyor.
Proje dâhilinde iki de kitap hazırlandı. Serginin tamamlayıcısı niteliğindeki katalog, Depo'dan ücretsiz edinilebilir. Sergi kapsamında ele aldığımız vakaların ayrıntılı olarak incelendiği metinlerle beraber, geçmişle yüzleşme üzerine çalışan yazar ve akademisyenlerin katkılarının yer aldığı kitap ise "Bir Daha Asla!: Geçmişle Yüzleşme ve Özür" adıyla İletişim Yayınları tarafından basıldı.
Sergi Takvimi
25 Ekim - 15 Aralık 2013, İstanbul, Depo
2 – 25 Mayıs 2014, İzmir, Resim Heykel Müzesi Kültür Park Sanat Galerisi
4 – 29 Haziran 2014, Diyarbakır, Amed Sanat Galerisi
10 - 25 Ekim 2014, Samsun, Atatürk Kültür Merkezi Devlet Güzel Sanatlar Galerisi
10 Aralık 2014 - 30 Ocak 2015, Bursa, Nilüfer Belediyesi Nâzım Hikmet Kültürevi Yeraltı Sanat Galerisi
7 Şubat - 1 Mart 2015, Ankara, Çankaya Belediyesi Çağdaş Sanatlar Merkezi
Proje koordinatörleri Asena Günal (editör), Önder Özengi (küratör), Özlem Yalçınkaya
Vaka metinleri Mehmet Sinan Birdal, Derviş Aydın Akkoç
Akademik danışman Elazar Barkan
Resmî özürler listesi Graham G. Dodds
Sergi tasarım Sarper Takkeci
Sergi ve katalog grafik tasarım ve uygulama Fevkalade
Veri haritalama Mahir M. Yavuz
Video montaj Sevgi Ortaç
Fotoğraf baskıya hazırlama Derin Korman
Çeviriler Irazca Geray, Liz Amado, Barış Yıldırım, Aslı Çetinkaya, Aylin Ülçer, Çiçek Öztek, Balca Ergener
Sergi tasarım uygulama Şantiye Destek
Fotoğraf baskı DAKA A.Ş.
Folyo baskı 3T Reklam
Baskı Mas Matbaacılık A.Ş.
Bir Daha Asla!: Geçmişle Yüzleşme ve Özür, Açık Toplum Vakfı ve Anadolu Kültür'ün ortak projesidir.
25 Ekim - 15 Aralık 2013, İstanbul, Depo
2 – 25 Mayıs 2014, İzmir, Resim Heykel Müzesi Kültür Park Sanat Galerisi
4 – 29 Haziran 2014, Diyarbakır, Amed Sanat Galerisi
10 - 25 Ekim 2014, Samsun, Atatürk Kültür Merkezi Devlet Güzel Sanatlar Galerisi
10 Aralık 2014 - 30 Ocak 2015, Bursa, Nilüfer Belediyesi Nâzım Hikmet Kültürevi Yeraltı Sanat Galerisi
7 Şubat - 1 Mart 2015, Ankara, Çankaya Belediyesi Çağdaş Sanatlar Merkezi
Proje koordinatörleri Asena Günal (editör), Önder Özengi (küratör), Özlem Yalçınkaya
Vaka metinleri Mehmet Sinan Birdal, Derviş Aydın Akkoç
Akademik danışman Elazar Barkan
Resmî özürler listesi Graham G. Dodds
Sergi tasarım Sarper Takkeci
Sergi ve katalog grafik tasarım ve uygulama Fevkalade
Veri haritalama Mahir M. Yavuz
Video montaj Sevgi Ortaç
Fotoğraf baskıya hazırlama Derin Korman
Çeviriler Irazca Geray, Liz Amado, Barış Yıldırım, Aslı Çetinkaya, Aylin Ülçer, Çiçek Öztek, Balca Ergener
Sergi tasarım uygulama Şantiye Destek
Fotoğraf baskı DAKA A.Ş.
Folyo baskı 3T Reklam
Baskı Mas Matbaacılık A.Ş.
Bir Daha Asla!: Geçmişle Yüzleşme ve Özür, Açık Toplum Vakfı ve Anadolu Kültür'ün ortak projesidir.