2019

Aydınlık Sabahın Sesi | Gomidas 150 Yaşında konseri

Ermeni besteci ve müzikolog Gomidas, doğumunun 150. yılında Anadolu Kültür, Kalan Müzik ve Maxim Gorki Theater işbirliğiyle düzenlenen, Türkiye ve dünyadan birçok sanatçının katıldığı konserlerle Berlin, İstanbul ve Diyarbakır'da anıldı.

Kütahya doğumlu bir din adamı olan Gomidas, Tiflis ve Berlin'de konservatuvar öğrenimi gördü, eşzamanlı olarak klasik Batı müziği, kilise müziği ve halk müzikleri üzerinde çalıştı. 19. yüzyıl sonlarından itibaren Ermeni halk müziğinin yanı sıra Türk, Kürt ve İran halk müziklerinden derlemeler yaptı. Bu çalışmalar sayesinde, çok kısa bir süre sonra savaşlar, kırımlar ve göçlerle büyük kayıplar verecek olan Anadolu'nun ve Kafkasya'nın çeşitli bölgelerinden 2000'i aşkın halk şarkısı kayıt altına alınmış ve/ya notaya geçirilmiş oldu. Ancak 24 Nisan 1915'te tutuklanarak sürgüne gönderilen ve çalışmalarına el koyulan Gomidas, yaşadığı travma nedeniyle ruh sağlığını yitirdi. Bu tarihten itibaren yirmi yıl boyunca müzikle ve dünyayla ilişkisini tümüyle keserek, Paris'te bir psikiyatri kliniğinde hayata gözlerini yumdu.

Gomidas'ın, kültürel hafızanın korunmasına ve aktarımına ilişkin önemli bir örnek teşkil eden müzikoloji alanındaki çalışmaları ne yazık ki bugüne dek Türkiye'de ve dünyada bu alanda yapılan araştırmalara yeterince yansımamış ve müzikseverlere tanıtılamamış durumda. Konserlerin amacı, bugün hak ettiği yerde adı anılmayan Gomidas'ı tanıtmak ve onun bıraktığı müzik mirasına dikkat çekmektir.

Gomidas'ın bıraktığı bu çokdilli müzik mirasını yaşatmak için düzenlenen konserlerden ilki 5 Ekim 2019'da Berlin'deki Maxim Gorki Tiyatrosu'nda gerçekleşti. Tiyatrocu Mustafa Avkıran'ın dramaturjisiyle, ailesi Diyarbakırlı olan ABD'li ud virtüözü Ara Dinkjian, Berlin'de yaşayan piyanist Alexandr Iradyan, duduk ve ney ustası Ertan Tekin, Mardinli soprano Pervin Chakar, İstanbul'da Batı Ermenicesiyle alternatif müzik yapan Vomank grubu ve Gomidas'ın Kürtçe ve Türkçe derlemelerini gün yüzüne çıkaran çalışmalarıyla bilinen Yerkaran Projesi, Gomidas'ı anmak için “Voicing Gomidas” konserine katıldılar.

7 Ekim 2019'da İstanbul'daki Cemal Reşit Rey Konser Salonu'nda gerçekleştirilen “Aydınlık Sabahın Sesi | Gomidas 150 Yaşında” konserine Türkiye'den, Ermenistan'dan ve ABD'den pek çok sanatçı katıldı. Bu isimler arasında Aynur Doğan, Ertan Tekin, Karatzayn Quartet, Kevork Tavityan, Levon Eroyan, Lusavoriç Çocuk Korosu ve Sevana Tchakerian, Pervin Chakar, Şevval Sam, Vomank müzik grubu, Yerkaran Projesi'nin yanı sıra Ermenistan'dan GOGHT müzik grubu ve ABD'den Ara Dinkjian ve Zulal Trio yer aldı.

Konser öncesinde, fuaye alanında Birzamanlar Yayıncılık tarafından hazırlanan Gomidas sergisi ve Melissa Bilal ve Burcu Yıldız'ın kaleme aldığı Kalbim O Viran Evlere Benzer–Gomidas Vartabed'in Müzik Mirası kitabının tanıtımının yanı sıra Muscari Association ve Family Care Foundation işbirliğiyle Gümrü'de (Ermenistan) üretilen Gomidas seramik koleksiyonu sergilendi.

1200'ü aşkın kişinin canlı izlediği konser Youtube'dan canlı yayınlandı ve daha çok müziksevere ulaştı. Konserin birinci ve ikinci yarısı Kalan Müzik Youtube hesabından izlenebilir.

Son konser, 11 Ekim 2019'da Diyarbakır'da Kervansaray Otel'de gerçekleştirildi. Ara Dinkjian, Ari Hergel, Ertan Tekin, Pervin Chakar ve Zulal Trio'nun yer aldığı konserde Gomidas'ın sesi Diyarbakır'da 600'e yakın müziksevere ulaşmış oldu.
Konserler Almanya Dışişleri Bakanlığı, Allianz Kulturstiftung ve Calouste Gulbenkian Foundation tarafından desteklendi.