Adalet Atlası’nın 12. bölümünde etnomüzikolog Mustafa Avcı ve rapçi Sercan İpekçioğlu, nam-ı diğer Ezhel ile bireysel adalet arayışını müzikten yola çıkarak konuşuyoruz. Rap müziğini çıkış noktası alan bölümde, rapin bugüne nasıl ve neden damga vurduğunu Türkiye’nin müzik tarihiyle birlikte düşünüyoruz. 

Yanıtını aradığımız sorular şöyle: 

Protest müzik ne demek? Bir şarkıyı ne zaman adalet arayışının janrı olan bu müzik türü içinde görüyoruz? Halk müziğiyle rap arasında nasıl bağlantılar var? Devrimci Aşıklar Derneği nasıl oluştu? Neden rap bugün kitlesel olarak sahipleniliyor? Bir şarkıcı ne zaman toplumsal adaletsizliklere müziğiyle isyan eder? Düğün salonları, ana akımın izin vermediği müzik kültürlerine nasıl bir yer açıyor? Dünden bugüne politik sözü olan müzisyenler nasıl cezalandırılıyor?  

Konuklar hakkında

Türkiye'de rap müziğin en bilinen isimlerinden olan Ezhel (Sercan İpekçioğlu), ilk stüdyo albümü Müptezhel'i 2017 yılında yayınladı. Mayıs 2018'de şarkı sözleriyle "uyuşturucu kullanımını özendirdiği ve kullanımını kolaylaştırdığı" iddiasıyla tutuklanmasının ardından serbest bırakılması için çeşitli müzisyenler ve sivil toplum kuruluşlarının desteğiyle kampanyalar başlatıldı. Aynı yılın Haziran ayında beraatine karar verilen Ezhel, takip eden yıllarda Ufo361 ile Lights Out (2019) ve Murda ile Made in Turkey (2020) stüdyo albümlerini yayınladı. Şu an Berlin, Almanya'da yaşamaktadır.

Etnomüzikolog, kültür tarihçisi ve besteci Mustafa Avcı, Altınbaş Üniversitesi, Sosyal Bilimler Bölümü'nde öğretim üyesi olarak çalışmaktadır. 2009 yılında İTÜ Müzik İleri Araştırmalar Merkezi (MİAM) Müzik bölümünden Yüksek Lisans derecesini alan Avcı, New York University (NYU) Müzik bölümünden 2015 yılında doktora derecesiyle mezun oldu. Akademik araştırmalarını Osmanlı ve Türkiye’de toplumsal cinsiyet ve müzik, sesin ve gürültünün tarihi, politik müzik gibi konular etrafında yoğunlaştıran Avcı, aynı zamanda aralarında Mardin Bienali’nin de bulunduğu çeşitli etkinliklerde güncel sanatçı olarak enstelasyonlarıyla yer almıştır. 

Okuma Önerileri

Alev Kuruoğlu & Wendelmoet Hamelink, "Sounds of Resistance: Performing the
Political in the Kurdish Music Scene", The Politics of Culture in Turkey, Greece & Cyprus: Performing the Left Since the Sixties içinde, (ed.) Leonidas Karakatsanis & Nikolaos Papadogiannis, s. 103–121, Routledge. DOI: 10.4324/9781315690803-5

Barbara Lebrun, Protest Music in France: Production, Identity and Audiences, Routledge, 2016.

İlhan Başgöz, “Türk Halk Edebiyatında Protesto Geleneği”, Folklor Yazıları içinde, s. 181–203, Adam Yayınları, 1986.

İlkay Kara, Bir Politik Anlatı Olarak Ahmet Kaya Şarkıları: Açık Yaranın Sesi, İletişim Yayınları, 2019.

Jacques Attali, Gürültüden Müziğe, (çev.) Gülüş Gülcügil, Ayrıntı Yayınları, 2014.

Mustafa Avcı, Political Music in Turkey: The Birth and Diversification of Dissident and Conformist Music (1920–2000), The Oxford Handbook of Turkish Politics içinde, DOI: 10.1093/oxfordhb/9780190064891.013.33, Kasım 2020.

Nermin Saybaşılı, Mıknatıs-Ses: Rezonans ve Sanatın Politikası, Metis Yayınları, 2020.

Sinan Gündoğar, Halk Şiirindeki Protesto Geleneğinden Günümüz Politik
Şarkılarına: Muhalif Müzik, Devin Yayınları, 2005.

Ulaş Özdemir, Senden Gayrı Âşık mı Yoktur: 20. Yüzyıl Âşık Portreleri, Kolektif, 2017.

İzleme Önerileri

Breaking the Silence: Music in Afghanistan, yön. Simon Broughton, 2002, 59'

Kasi az gorbehaye irani khabar nadareh (Kimsenin İran Kedilerinden Haberi Yok), yön. Bahman Ghobadi, 2009, 106'

Matangi/Maya/M.I.A., yön. Steve Loveridge, 2018, 96'

Sahne Ateşi (Hustle & Flow), yön. Craig Brewer, 2005, 116'

Dinleme Önerileri

Ezhel, Olay, Eylül 2019

Ezhel, Küvet, Aralık 2018

Şanışer ft. Fuat, Ados, Hayki, Server Uraz, Beta, Tahribad-ı İsyan, Sokrat St, Ozbi, Deniz Tekin, Sehabe, Yeis Sensura, Aspova, Defkhan, Aga B, Mirac, Mert Şenel, Kamufle, Susamam, Eylül 2019