3. Bölüm
Yürümenin Adaleti
Adalet Atlası 2’nin üçüncü bölümünde Osmanlı tarihçisi Caroline Finkel, sinema çalışmaları alanından Aslı Özgen ve feminist aktivist Feride Eralp ile birlikte yürümenin adaletle ilişkisini ele alıyoruz. Adalet için yürümenin neden ve neticelerini, 8 Mart Feminist Gece Yürüyüşü’nden yola çıkarak konuşuyoruz.
Kimin, nerede, ne zaman yürümesine izin verildiğini ve yürüme hakkının nasıl ihlal edilebildiğini erken dönem sineması ve kentteki karşılıklarıyla tartıştığımız bölümde, engelleri aşarak İstanbul’un çeperlerinde yürümenin neleri görmeyi sağladığına da bakıyoruz.
Bölümle yanıtını aradığımız bazı sorular şöyle:
Yürüyüşü, diğer eylemlerden farklı kılan nitelikleri neler? 8 Mart Feminist Gece Yürüyüşü’nde yürümek kadınlar ve LGBTİ’ler için nasıl anlamlar taşıyor? Erken dönem sinemasında kimler kamusal alanda yürüyemiyor? Kamera hangi zamanlarda dış mekândan iç mekâna geçiyor? İstanbul eteklerinde yürümenin sınırlarını ne belirliyor? Manzara, adaletsizliklerin arşivine nasıl dönüşüyor?
Kimin, nerede, ne zaman yürümesine izin verildiğini ve yürüme hakkının nasıl ihlal edilebildiğini erken dönem sineması ve kentteki karşılıklarıyla tartıştığımız bölümde, engelleri aşarak İstanbul’un çeperlerinde yürümenin neleri görmeyi sağladığına da bakıyoruz.
Bölümle yanıtını aradığımız bazı sorular şöyle:
Yürüyüşü, diğer eylemlerden farklı kılan nitelikleri neler? 8 Mart Feminist Gece Yürüyüşü’nde yürümek kadınlar ve LGBTİ’ler için nasıl anlamlar taşıyor? Erken dönem sinemasında kimler kamusal alanda yürüyemiyor? Kamera hangi zamanlarda dış mekândan iç mekâna geçiyor? İstanbul eteklerinde yürümenin sınırlarını ne belirliyor? Manzara, adaletsizliklerin arşivine nasıl dönüşüyor?
Konuklar hakkında
Sinema tarihinde yürüyüş imgelerinin estetiğini ve politikasını incelediği doktora teziyle Amsterdam Üniversitesi’nden mezun olan Aslı Özgen, 2017'den beri aynı üniversitede Medya ve Kültür bölümünde ders vermektedir. Özellikle sinema tarihi yazımındaki ve arşivlerdeki boşluklar, suskunluklar ve risk altındaki görsel-işitsel miras üzerine araştırmalarını sürdürmektedir. 2014'ten beri yayın kurulunda yer aldığı Altyazı dergisinde sinema yazılarına devam etmektedir.
Feride Eralp, İstanbul'da yaşıyor ve feminist harekette aktif yer alıyor. Son on yıldır kadın hareketinin İstanbul'daki ve kimi zaman ülke çapındaki çeşitli ortak eylemlerini koordine eden Kadınlar Birlikte Güçlü, Barış için Kadın Girişimi gibi ortak platformlarında faaliyet yürütmenin yanı sıra, Çatlak Zemin adlı feminist web sitesinin ekibinin bir parçası ve son beş yıldır 8 Mart'ta Taksim'deki Feminist Gece Yürüyüşü ile 25 Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele ve Dayanışma Günü eylemlerinin örgütleyicileri arasında bulunuyor. Antropoloji mezunu olan Eralp, çevirmen olarak çalışıyor.
Caroline Finkel, Osmanlı askeri tarihine odaklanarak araştırmalarına başlamıştır, ancak coğrafyaya - tarihi olayların 'nerede' olduğuna - olan güçlü ilgisi onu kuzey Karadeniz kıyısındaki Akkerman'a götürür. Kendisi Evliya Çelebi Yolu'nun ve Türkiye'deki Kültür Yolları Derneği'nin kurucularındandır. İstanbul'un iç kesimlerinde yürüyüşler yapar ve Hiking Istanbul'un da kurucu üyesidir. 50 kadar köy ve şehrin eski köyleri ve banliyöleri ile ilgili yazılarına yer verecek bir rehber kitabın üretim sürecindedir. Son makalesi bu yürüyüşlerden alınmış ve 1860'larda kurulan Karadeniz/Boğaz giriş deniz güvenlik sisteminin günümüze ulaşan kalıntılarıyla ilgilidir.
Okuma Önerileri
İnceleme
Asena Günal, Murat Çelikkan, Hatırlayan Şehir: Taksim’den Sultanahmet’e Mekan ve Hafıza, Hakikat Adalet Hafıza Merkezi, (2019).
Aslı Özgen, “Women on the Move: The Politics of Walking in Agnès Varda”, Deleuze and Guatarri Studies 6 (1), sf: 103-116, (2012).
Bürge Abiral, Ayşe Gül Altınay, Dilara Çalışkan ve Armanc Yıldız , "Curious steps: mobilizing memory through collective walking and storytelling in Istanbul." Columbia University Press, (2019).
Caroline Finkel, Kate Clow, Donna Landry, Osmanlı Seyyahı Evliya Çelebi İzinde: Evliya Çelebi Yolu, Bursa Kültür Sanat ve Turizm Tic. AŞ., (2011).
Duygu Hatipoğlu Aydın. "Mimarlık ve Hukuk İlişkisi Bağlamında Ankara Adliyesi Balgat Ek Hizmet Binası Üzerine Notlar." Ankara Barosu Dergisi 78.2, sf: 135-172. (2020).
E. Çelebi Kömürciyan, İstanbul Tarihi, 17. Asırda İstanbul, Eren Yayıncılık, (1988).
Francesco Careri, Walkscapes: walking as an aesthetic practice, Culicidae Architectural Press, (2017).
Frederic Gros, Yürümenin Felsefesi, Kolektif Kitap, (2017).
Henry Thoreau, Yürümek, Can Yayınları, (2021).
Kerri Andrews, Wanderers: A History of Women Walking, Reaktion Books, (2020).
Nazlı Tümerdem, Yakına Seferler, Kültür Politikası Yıllık, İletişim Yayınları, 2019
Rebecca Solnit, Yol Aşkı: Yürümenin Tarihi, Encore, (2016).
Tim Ingold, “Culture on the Ground: The World Perceived Through the Feet”, Journal of Material Culture, (2004).
Çevrimiçi Yayın
Haroon Siddique, “Curbs on protests in policing bill breach human rights laws, MPs and peers say”, (22.06.2021).
Colin Fisher, “Priti Patel’s ‘activist travel bans’ are another blow to human rights in the UK”, The Conversation, (12.10.2021).
George Monbiot, “English landowners have stolen our rights. It is time to reclaim them”, The Guardian, (19.08.2020).
Yaşar Adanalı, Yürümek: Adalet ve Diğer Şeyler İçin, beyond.istanbul, (15.06.2017).
Dain TePoel, “Walking, Endurance Activism, and the 1986 Great Peace March”, Sport in American History (05.05.2016).
Yürüyüşler/ Rotalar
KarDes, Hrant Dink Vakfı
Cins Adımlar: Toplumsal Cinsiyet ve Hafıza Yürüyüşleri, SU Gender: Sabancı Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Mükemmeliyet Merkezi
America Walks
Metropolitan Trails
Tanpınar Edebiyat Araştırmaları ve Uygulama Merkezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
Serkan Taycan, İki Deniz Arası
Funda Şenol Cantek, Mor Rota
Söyleşi
Meltem Ahıska, “Hukuk ve Hafıza: Yürümek, Sumud ve Filistin’in İşgaline Direnmenin Başka Yolları” (19.01.2019).
İzleme Önerileri
Film
Alice Guy (yön.) The Consequences of Feminism (1906).
Lois Weber (yön.) Shoes, (1916).
Emine Emel Balcı (yön.) Nefesim Kesilene Kadar, (2015)
Roberto Rossellini (yön.) Rome, Open City (1945).
Tevfik Başer (yön.) 40 Metrekare Almanya , (1986).
Zeynep Dadak (yön.) Ah Gözel İstanbul , (2020).
Video
The Derby (1913) - Emily Davison trampled by King's horse, BFI National Archive, YouTube.
Dinleme Önerileri
Güven Güzeldere, Açık Bilinç: Adalet ve Bir Eylem Biçimi Olarak Yürümek, Açık Radyo, (4.07.2017).
Çevrimiçi Hesaplar
Hiking Istanbul - independent hiking - İstanbul'da Doğa Yürüyüşleri, Facebook
@8MartYuruyus, 8 Mart Feminist Gece Yürüyüşü, Twitter
Sinema tarihinde yürüyüş imgelerinin estetiğini ve politikasını incelediği doktora teziyle Amsterdam Üniversitesi’nden mezun olan Aslı Özgen, 2017'den beri aynı üniversitede Medya ve Kültür bölümünde ders vermektedir. Özellikle sinema tarihi yazımındaki ve arşivlerdeki boşluklar, suskunluklar ve risk altındaki görsel-işitsel miras üzerine araştırmalarını sürdürmektedir. 2014'ten beri yayın kurulunda yer aldığı Altyazı dergisinde sinema yazılarına devam etmektedir.
Feride Eralp, İstanbul'da yaşıyor ve feminist harekette aktif yer alıyor. Son on yıldır kadın hareketinin İstanbul'daki ve kimi zaman ülke çapındaki çeşitli ortak eylemlerini koordine eden Kadınlar Birlikte Güçlü, Barış için Kadın Girişimi gibi ortak platformlarında faaliyet yürütmenin yanı sıra, Çatlak Zemin adlı feminist web sitesinin ekibinin bir parçası ve son beş yıldır 8 Mart'ta Taksim'deki Feminist Gece Yürüyüşü ile 25 Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele ve Dayanışma Günü eylemlerinin örgütleyicileri arasında bulunuyor. Antropoloji mezunu olan Eralp, çevirmen olarak çalışıyor.
Caroline Finkel, Osmanlı askeri tarihine odaklanarak araştırmalarına başlamıştır, ancak coğrafyaya - tarihi olayların 'nerede' olduğuna - olan güçlü ilgisi onu kuzey Karadeniz kıyısındaki Akkerman'a götürür. Kendisi Evliya Çelebi Yolu'nun ve Türkiye'deki Kültür Yolları Derneği'nin kurucularındandır. İstanbul'un iç kesimlerinde yürüyüşler yapar ve Hiking Istanbul'un da kurucu üyesidir. 50 kadar köy ve şehrin eski köyleri ve banliyöleri ile ilgili yazılarına yer verecek bir rehber kitabın üretim sürecindedir. Son makalesi bu yürüyüşlerden alınmış ve 1860'larda kurulan Karadeniz/Boğaz giriş deniz güvenlik sisteminin günümüze ulaşan kalıntılarıyla ilgilidir.
Okuma Önerileri
İnceleme
Asena Günal, Murat Çelikkan, Hatırlayan Şehir: Taksim’den Sultanahmet’e Mekan ve Hafıza, Hakikat Adalet Hafıza Merkezi, (2019).
Aslı Özgen, “Women on the Move: The Politics of Walking in Agnès Varda”, Deleuze and Guatarri Studies 6 (1), sf: 103-116, (2012).
Bürge Abiral, Ayşe Gül Altınay, Dilara Çalışkan ve Armanc Yıldız , "Curious steps: mobilizing memory through collective walking and storytelling in Istanbul." Columbia University Press, (2019).
Caroline Finkel, Kate Clow, Donna Landry, Osmanlı Seyyahı Evliya Çelebi İzinde: Evliya Çelebi Yolu, Bursa Kültür Sanat ve Turizm Tic. AŞ., (2011).
Duygu Hatipoğlu Aydın. "Mimarlık ve Hukuk İlişkisi Bağlamında Ankara Adliyesi Balgat Ek Hizmet Binası Üzerine Notlar." Ankara Barosu Dergisi 78.2, sf: 135-172. (2020).
E. Çelebi Kömürciyan, İstanbul Tarihi, 17. Asırda İstanbul, Eren Yayıncılık, (1988).
Francesco Careri, Walkscapes: walking as an aesthetic practice, Culicidae Architectural Press, (2017).
Frederic Gros, Yürümenin Felsefesi, Kolektif Kitap, (2017).
Henry Thoreau, Yürümek, Can Yayınları, (2021).
Kerri Andrews, Wanderers: A History of Women Walking, Reaktion Books, (2020).
Nazlı Tümerdem, Yakına Seferler, Kültür Politikası Yıllık, İletişim Yayınları, 2019
Rebecca Solnit, Yol Aşkı: Yürümenin Tarihi, Encore, (2016).
Tim Ingold, “Culture on the Ground: The World Perceived Through the Feet”, Journal of Material Culture, (2004).
Çevrimiçi Yayın
Haroon Siddique, “Curbs on protests in policing bill breach human rights laws, MPs and peers say”, (22.06.2021).
Colin Fisher, “Priti Patel’s ‘activist travel bans’ are another blow to human rights in the UK”, The Conversation, (12.10.2021).
George Monbiot, “English landowners have stolen our rights. It is time to reclaim them”, The Guardian, (19.08.2020).
Yaşar Adanalı, Yürümek: Adalet ve Diğer Şeyler İçin, beyond.istanbul, (15.06.2017).
Dain TePoel, “Walking, Endurance Activism, and the 1986 Great Peace March”, Sport in American History (05.05.2016).
Yürüyüşler/ Rotalar
KarDes, Hrant Dink Vakfı
Cins Adımlar: Toplumsal Cinsiyet ve Hafıza Yürüyüşleri, SU Gender: Sabancı Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Mükemmeliyet Merkezi
America Walks
Metropolitan Trails
Tanpınar Edebiyat Araştırmaları ve Uygulama Merkezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
Serkan Taycan, İki Deniz Arası
Funda Şenol Cantek, Mor Rota
Söyleşi
Meltem Ahıska, “Hukuk ve Hafıza: Yürümek, Sumud ve Filistin’in İşgaline Direnmenin Başka Yolları” (19.01.2019).
İzleme Önerileri
Film
Alice Guy (yön.) The Consequences of Feminism (1906).
Lois Weber (yön.) Shoes, (1916).
Emine Emel Balcı (yön.) Nefesim Kesilene Kadar, (2015)
Roberto Rossellini (yön.) Rome, Open City (1945).
Tevfik Başer (yön.) 40 Metrekare Almanya , (1986).
Zeynep Dadak (yön.) Ah Gözel İstanbul , (2020).
Video
The Derby (1913) - Emily Davison trampled by King's horse, BFI National Archive, YouTube.
Dinleme Önerileri
Güven Güzeldere, Açık Bilinç: Adalet ve Bir Eylem Biçimi Olarak Yürümek, Açık Radyo, (4.07.2017).
Çevrimiçi Hesaplar
Hiking Istanbul - independent hiking - İstanbul'da Doğa Yürüyüşleri, Facebook
@8MartYuruyus, 8 Mart Feminist Gece Yürüyüşü, Twitter