9. bölüm
Sosyal medya mimarisi ve ifşa
Adalet Atlası’nın bu bölümünde siyaset bilimci Alev Özkazanç, teknoloji felsefecisi Melis Baş ve dijital alanda insan hakları çalışan Şebnem Keniş ile sosyal medyada adalet arayışlarını konuşuyoruz. Uluslararası şirketlerin ürettikleri platformları hangi prensipler üzerine inşa ettiklerini tartıştığımız bu bölümde, kullanıcıların kendilerine sunulan bu alanlarda adaleti nasıl aradıklarını ifşa yöntemi üzerinden ele alıyoruz.
Bölümde yanıtını aradığımız bazı sorular şöyle:
Instagram, Twitter, YouTube, TikTok ve Facebook arasında adalet ekseninde ne tür farklar var? Kullanıcıların karşılarına çıkan paylaşımlar, algoritmalar aracılığıyla nasıl modere ediliyor? Hangi içerikler, neden eleniyor? Adalet arayışlarının bu alana taşınması nasıl bir adalet krizine işaret ediyor? Feminist bir yöntem olan ifşa, sosyal medya içinde nasıl şekilleniyor? Bu platformlar, ortak aklı nasıl dönüştürüyor?
Bölümde yanıtını aradığımız bazı sorular şöyle:
Instagram, Twitter, YouTube, TikTok ve Facebook arasında adalet ekseninde ne tür farklar var? Kullanıcıların karşılarına çıkan paylaşımlar, algoritmalar aracılığıyla nasıl modere ediliyor? Hangi içerikler, neden eleniyor? Adalet arayışlarının bu alana taşınması nasıl bir adalet krizine işaret ediyor? Feminist bir yöntem olan ifşa, sosyal medya içinde nasıl şekilleniyor? Bu platformlar, ortak aklı nasıl dönüştürüyor?
Konuklar Hakkında
Siyaset bilimi ve toplumsal cinsiyet çalışmaları profesörü Alev Özkazanç, lisans, yüksek lisans ve doktorasını sırasıyla ODTÜ, Essex ve Ankara Üniversitesi’nde siyaset bilimi alanında yaptı. 1992-2016 yılları arasında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde çalışmış; Siyaset Bilimi Anabilimdalı’nın yanı sıra Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Anabilimdalı’nda dersler vermiştir. 1994 yılında kuruluşundan itibaren KASAUM (Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi) ekibinin üyesi olmuş, 2012’de AÜ Cinsel Saldırı ve Tacize Karşı Destek Birimi’nin (CTS) kuruluşunda görev almış ve 2008-2016 arasında Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı Başkanlığı görevini yürütmüştür. 2016’da Barış için Akademisyenler Bildirisini imzaladığı için zorunlu emekli olmuştur. 2018’de kurulan Aramızda Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Derneği’nin kurucu üyelerindendir. 2018-2020 arasında Oxford Üniversitesi’nde misafir akademisyen olarak bulunmuştur. Çağdaş siyaset kuramı, yakın dönem Türkiye siyaseti, feminizm, psikanaliz, toplumsal cinsiyet ve queer kuram, neo-liberalizm, suç ve ceza temel ilgi alanlarıdır. Daha önce Mürekkep ve Toplum ve Bilim dergilerinin yayın kurulu üyeliğinde bulunan Özkazanç, halen Fe Dergi, Vira Verita ve Feminist Tahayyül dergilerinin danışma kurullarında bulunmaktadır.
Melis Baş, İzmir Ekonomi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler ve Siyaset Bilimi bölümünden 2008 yılında mezun oldu. İstanbul Teknik Üniversitesi’nde Siyaset Çalışmaları yüksek lisansından sonra, Hollanda’da Twente Üniversitesi Teknoloji, Toplum ve Bilim yüksek lisans programını tamamladı. 2013 yılında Twente Üniversitesi Teknoloji Felsefesi doktora programına kabul edildi. 2019 yılından itibaren Amsterdam Üniversitesi Medya Çalışmaları programında öğretim görevlisi olarak yer almaktadır.
Şebnem Keniş, 2021’de Edinburgh Üniversitesi’inde Chevening bursiyeri olarak Teknoloji Hukuku alanında yüksek lisansını tamamladı. Yüksek lisans tezinde sosyal medya şirketlerinin sebep olduğu insan hakları ihlallerinin telafisi konusunu, Birleşmiş Milletler İş Dünyası ve İnsan Haklarına Dair Rehber İlkeler çerçevesinde ele aldı ve “Facebook’un Gözetim Kurulu, (Oversight Board) Facebook’un içerik moderasyonundan doğan insan hakları ihlallerine yönelik etkin bir şikâyet mekanizması mıdır?” sorusunu tartıştı. 2020’de İtalya’da European University Institute’te Policy Leader Fellow olarak bulundu ve yapay zekâ uygulamalarının insan haklarına etkileri üzerine araştırma yürüttü. Teknoloji, dijital politika ve bunların insan hakları ve cinsiyet eşitliği ile ilişkileri üzerine çalışan Keniş, halen Raoul Wallenberg İnsan Hakları ve İnsancıl Hukuk Enstitüsü’nde Kıdemli Politika Danışmanı görevini yürütmektedir.
Okuma Önerileri:
Alev Özkazanç, “Biyo-Politik Çağda Suç ve Cezalandırma”, Neo-Liberal Tezahürler: Vatandaşlık, Suç, Eğitim içinde, Dipnot Yayınları, 2011.
Jodi Dean, “Why the Net is Not a Public Sphere”, Constellations, Cilt 1, Sayı 10, s. 95-112, 2003.
Melis Baş, Olya Kudina, “The End of Privacy as We Know it”: Reconsidering Public Space in the Age of Google Glass, Routledge, 2018.
Şebnem Keniş, Human Rights and AI-Powered Content Moderation and Curation in Social Media, Raoul Wallenberg Institute, 2021.
Tim Wu, Dikkat Tacirleri (çev. Başak Karal), The Kitap, 2017.
Zeynep Tüfekçi, How Recommendation Algorithms Run the World, Wired, Nisan 2022. (https://www.wired.com/story/how-recommendation-algorithms-run-the-world/)
İzleme Önerileri:
Jeff Orwloski (yön.), The Social Dilemma, Argent Pictures, 2020.
Zeynep Tüfekçi, İnsanların reklamlara tıklaması için bir distopya yaratıyoruz, TED Global, 2017.
(https://www.ted.com/talks/zeynep_tufekci_we_re_building_a_dystopia_just_to_make_people_click_on_ads?language=tr)
Dinleme Önerileri:
Can Öz, Ümit Alan, #3 Algoritmalar, Yeni Medya 451, Socrates Dergi Podcast, Temmuz 2020. (https://open.spotify.com/episode/5Le5BfuyfdSTszHjuhGPd7?si=55186bd0e2304889)
Siyaset bilimi ve toplumsal cinsiyet çalışmaları profesörü Alev Özkazanç, lisans, yüksek lisans ve doktorasını sırasıyla ODTÜ, Essex ve Ankara Üniversitesi’nde siyaset bilimi alanında yaptı. 1992-2016 yılları arasında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde çalışmış; Siyaset Bilimi Anabilimdalı’nın yanı sıra Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Anabilimdalı’nda dersler vermiştir. 1994 yılında kuruluşundan itibaren KASAUM (Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi) ekibinin üyesi olmuş, 2012’de AÜ Cinsel Saldırı ve Tacize Karşı Destek Birimi’nin (CTS) kuruluşunda görev almış ve 2008-2016 arasında Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı Başkanlığı görevini yürütmüştür. 2016’da Barış için Akademisyenler Bildirisini imzaladığı için zorunlu emekli olmuştur. 2018’de kurulan Aramızda Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Derneği’nin kurucu üyelerindendir. 2018-2020 arasında Oxford Üniversitesi’nde misafir akademisyen olarak bulunmuştur. Çağdaş siyaset kuramı, yakın dönem Türkiye siyaseti, feminizm, psikanaliz, toplumsal cinsiyet ve queer kuram, neo-liberalizm, suç ve ceza temel ilgi alanlarıdır. Daha önce Mürekkep ve Toplum ve Bilim dergilerinin yayın kurulu üyeliğinde bulunan Özkazanç, halen Fe Dergi, Vira Verita ve Feminist Tahayyül dergilerinin danışma kurullarında bulunmaktadır.
Melis Baş, İzmir Ekonomi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler ve Siyaset Bilimi bölümünden 2008 yılında mezun oldu. İstanbul Teknik Üniversitesi’nde Siyaset Çalışmaları yüksek lisansından sonra, Hollanda’da Twente Üniversitesi Teknoloji, Toplum ve Bilim yüksek lisans programını tamamladı. 2013 yılında Twente Üniversitesi Teknoloji Felsefesi doktora programına kabul edildi. 2019 yılından itibaren Amsterdam Üniversitesi Medya Çalışmaları programında öğretim görevlisi olarak yer almaktadır.
Şebnem Keniş, 2021’de Edinburgh Üniversitesi’inde Chevening bursiyeri olarak Teknoloji Hukuku alanında yüksek lisansını tamamladı. Yüksek lisans tezinde sosyal medya şirketlerinin sebep olduğu insan hakları ihlallerinin telafisi konusunu, Birleşmiş Milletler İş Dünyası ve İnsan Haklarına Dair Rehber İlkeler çerçevesinde ele aldı ve “Facebook’un Gözetim Kurulu, (Oversight Board) Facebook’un içerik moderasyonundan doğan insan hakları ihlallerine yönelik etkin bir şikâyet mekanizması mıdır?” sorusunu tartıştı. 2020’de İtalya’da European University Institute’te Policy Leader Fellow olarak bulundu ve yapay zekâ uygulamalarının insan haklarına etkileri üzerine araştırma yürüttü. Teknoloji, dijital politika ve bunların insan hakları ve cinsiyet eşitliği ile ilişkileri üzerine çalışan Keniş, halen Raoul Wallenberg İnsan Hakları ve İnsancıl Hukuk Enstitüsü’nde Kıdemli Politika Danışmanı görevini yürütmektedir.
Okuma Önerileri:
Alev Özkazanç, “Biyo-Politik Çağda Suç ve Cezalandırma”, Neo-Liberal Tezahürler: Vatandaşlık, Suç, Eğitim içinde, Dipnot Yayınları, 2011.
Jodi Dean, “Why the Net is Not a Public Sphere”, Constellations, Cilt 1, Sayı 10, s. 95-112, 2003.
Melis Baş, Olya Kudina, “The End of Privacy as We Know it”: Reconsidering Public Space in the Age of Google Glass, Routledge, 2018.
Şebnem Keniş, Human Rights and AI-Powered Content Moderation and Curation in Social Media, Raoul Wallenberg Institute, 2021.
Tim Wu, Dikkat Tacirleri (çev. Başak Karal), The Kitap, 2017.
Zeynep Tüfekçi, How Recommendation Algorithms Run the World, Wired, Nisan 2022. (https://www.wired.com/story/how-recommendation-algorithms-run-the-world/)
İzleme Önerileri:
Jeff Orwloski (yön.), The Social Dilemma, Argent Pictures, 2020.
Zeynep Tüfekçi, İnsanların reklamlara tıklaması için bir distopya yaratıyoruz, TED Global, 2017.
(https://www.ted.com/talks/zeynep_tufekci_we_re_building_a_dystopia_just_to_make_people_click_on_ads?language=tr)
Dinleme Önerileri:
Can Öz, Ümit Alan, #3 Algoritmalar, Yeni Medya 451, Socrates Dergi Podcast, Temmuz 2020. (https://open.spotify.com/episode/5Le5BfuyfdSTszHjuhGPd7?si=55186bd0e2304889)